Wydawca treści Wydawca treści

Historia

Rys historyczny terenów Nadleśnictwa Knyszyn.

Pierwsze ślady uprawy roli na tym terenie pochodzą sprzed ok. 4000 lat, jednak wzmożoną penetrację przez ówczesne plemiona stwierdzono na podstawie licznych znalezisk fragmentów ceramiki i broni sprzed ok. 3000 lat. Z tego też okresu pochodzi odkryta przez leśnika p. Romana Pruskiego kopalnia krzemienia, świadcząca o produkcji narzędzi i broni przewyższającej potrzeby zamieszkującej tu ludności, a znalezione, pochodzące z tego okresu narzędzia z brązu, wskazują na rozległe kontakty ówczesnych mieszkańców i handel wymienny. Pierwotnie obszar w widłach Biebrzy i Narwi porastał ogromny, zwarty kompleks leśny stanowiący zachodni fragment wielkich puszcz litewskich. W okresie średniowiecza te trudnodostępne tereny pozostawały długo bez przynależności politycznej, a puszcza bardzo powoli cofała się przed człowiekiem.

fot. Zbiory Nadleśnictwa


W puszczach królewskich początki administracji leśnej wiązały się ze służbą łowiecką. W roku 1559 puszcze podzielone zostały na ostępy łowne, m. in. w Puszczy Knyszyńskiej wydzielono 9 takich ostępów. Do XVI w. puszcza ta była użytkowana prawie wyłącznie jako królewskie tereny łowieckie. Strzegły jej wówczas rozsiane na jej obrzeżach wsie zamieszkałe przez osoczników i strzelców Z czasem jednak kolejni monarchowie przenieśli swoje polowania do Białowieży, w związku z czym już w XVI w. Puszcza Knyszyńska zaczęła być intensywnie eksploatowana gospodarczo.
W dniu 27 lutego 1568 roku w Knyszynie król Zygmunt August wydał „Ustawę Leśniczym", która organizowała nowoczesną administrację na terenach leśnych Wielkiego Księstwa Litewskiego. Najważniejszym urzędem administracyjnym był leśniczy. Do bezpośredniego zarządu puszczą miał on urzędnika zwanego podleśnym. Istniała też służba leśna podległa leśniczemu – osocznicy i strzelcy. Leśniczy był dzierżawcą, z którym król bezpośrednio zawierał umowę dzierżawną.
Pierwsze wzmianki dotyczące obecnych terenów obrębu Trzcianne pochodzą z XVI wieku. Według „Lustracji województwa podlaskiego" lasy położone na tym obszarze wchodziły w skład leśnictwa Goniądzkiego i Tykocińskiego. Oba te leśnictwa dzierżawione były przez Floriana Łobeckiego, który używał tytułu leśniczego tykocińskiego i goniądzkiego. Dobra tykocińskie, obejmujące tereny leżące na południe od rzeki Narew przeszły w posiadanie Wesołowskich, następnie Czarneckich i później Branickich.


W wyniku wojen z połowy XVII i początków XVIII wieku, a także późniejszych epidemii, tereny poniosły duże straty ludnościowe. Na pewien czas kolonizacja puszczy została wstrzymana.
Po III rozbiorze Polski tereny  się w zaborze pruskim. W tym czasie powstał pierwszy podział administracyjny lasów utworzony w ramach powiatów. Lasy leżące na północ od Biebrzy na terenie tzw. „powiatu goniądzkiego" należały w tym okresie do leśnictwa Rajgród. Lasy leżące na południe od Biebrzy stanowiły własność Branickich, a w jej skład wchodziły również lasy obecnego obrębu Trzcianne. Obszar dzisiejszej Puszczy Knyszyńskiej stanowił lasy rządowe. Zostały one podzielone na dwa leśnictwa – Knyszyn i Sokółkę. Po podpisaniu pokoju w Tylży 1807 r., omawiane tereny znalazły się w granicach Cesarstwa Rosyjskiego. Utworzony wówczas obwód białostocki, w latach 40-tych XIX w. został wcielony do guberni grodzieńskiej. Stan taki trwał do pierwszej wojny światowej, przy czym uroczyska: Brzeziny, Szelągówka i Borek stanowiły własność prywatną.
Po II wojnie światowej z uroczysk Dobarz, Werykle i Kobielne oraz z upaństwowionych lasów prywatnych uroczysk Brzeziny, Szelągówka, Borek i kilku mniejszych utworzono Nadleśnictwo Trzcianne. Gospodarka leśna w latach 1945-1952 oparta była na tzw. przybliżonej tabeli klas wieku. Określono także m.in. dopuszczalny rozmiar użytkowania i zadania w zakresie odnowień, pielęgnacji i ochrony lasu. W 1951 roku w Nadleśnictwie Trzcianne, i w 1952 roku w Nadleśnictwie Knyszyn przeprowadzono prowizoryczne urządzanie lasu, którego efektem były plany na okres 10-letni.
Urządzanie definitywne w Nadleśnictwie Knyszyn przeprowadzono w 1964 roku (na okres od 01.10.1963 do 30.11.1973), a w Nadleśnictwie Trzcianne w 1965 roku (na okres od 01.10.1965 do 30.11.1975). W poszczególnych nadleśnictwach (obecnych obrębach leśnych) utworzono po dwa gospodarstwa.
W Nadleśnictwie Knyszyn:
- gospodarstwo I (lasów grupy I krajobrazowych) o powierzchni 1134,86 ha,
- gospodarstwo II (lasów grupy II) o powierzchni 5483,45 ha.
W Nadleśnictwie Trzcianne:
- gospodarstwo I (lasów grupy I krajobrazowych i zieleni wysokiej) na 139,45 ha,
- gospodarstwo II (lasów grupy II) o powierzchni 6274,04 ha.
W celu zaprowadzenia ładu przestrzennego dokonano podziału lasu na ostępy zaprojektowane w oparciu o istniejący podział powierzchniowy. Przyjęto ostępy stałe, obejmujące na ogół dwa oddziały.
W 1989 roku decyzją Dyrektora Okręgowego Zarządu Lasów Państwowych w Białymstoku Nadleśnictwo Trzcianne podzielono na dwa obręby: Trzcianne i Mońki. Zarządzeniem MOŚZNiL Nr 20 z dnia 23 lutego 1994 r. została zmieniona nazwa Nadleśnictwa Trzcianne na Nadleśnictwo Knyszyn, zasięg terytorialny i powierzchnia ogólna w związku z utworzeniem Biebrzańskiego Parku Narodowego. Poprzednio istniejące Nadleśnictwo Trzcianne na podstawie Rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 9 września 1993 r. z posiadanej powierzchni 17185 ha przekazało 11389 ha do Biebrzańskiego Parku Narodowego, przejmując obręb Knyszyn o powierzchni 7014 ha z Nadleśnictwa Dojlidy.